Geschiedenis van Bedepuszta

Sporen van het verleden

Als de bergen konden spreken…

Bedepuszta ligt in de zuidelijke uitlopers van de Westelijke Karpaten. Dit gebied is ontstaan uit de botsing tussen het Europese en Afrikaanse continent. Op deze plek ontstond vulkanisme als gevolg van de breuken in de Europese aardkorst. Om je heen zie je tal van uitgedoofde vulkanen.  Bergen in dit gebied waren ooit eilanden in een ondiepe tropische zee.  Met de vorming van de gebergtes is de voormalige zeebodem naar boven gekomen. we zijn onderdeel van een internationaal Geopark, in de omgeving (Samsonháza, 3 km), kan je dan ook fossielen vinden van schelpen en zeedieren; er zijn speciale paden aangelegd waar je prehistorische mosselbanken kan vinden. De bergen waren 12 miljoen jaar geleden 2,5 keer zo hoog, door erosie zijn de valleien en heuvels ontstaan. Naast fossielen kan je in de omgeving ook ertsen vinden. In Hollókö woont een ‘ertsenzoeker’ die sieraden met ertsen maakt en verkoopt. Ipolytarnóc ( 45 km van Bedepuszta) is een belangrijke vindplaats van fossielen. Hier kan je een thema park bezoeken met o.a. versteende bomen en pootafdrukken van prehistorische dieren.

De eerste mens..

Zo’n 100.000 jaar geleden jaagden Neanderthalers in deze omgeving op beren, mammoets en herten. De eerste modern mens kwam hier circa 30.000 jaar geleden. Niet ver van hier is het geraamte van een baby mammoet gevonden.

Kelten

In Bedepuszta zijn scherven gevonden uit de Bronstijd samen met scherven van Keltische urnen uit de IJzertijd. Mensen vestigden zich 5000 jaar geleden in Bedepuszta op de zuidelijke hellingen omdat de vallei bescherming bood, er water aanwezig was en er veel nauwe drijfvalleien zijn die gebruikt werden voor de jacht. Het landschap zag er waarschijnlijk niet heel veel anders uit dan tegenwoordig.

Rond de eeuwwisseling vestigden Romeinen zich ten westen van de Donau, maar hun invloedssfeer reikte ook naar deze zijde van de rivier. De belangrijkste handelsroute in die tijd was de Barnsteen route, die van de Middellandse Zee naar de Oostzee liep. Een aftakking van de Barnsteen route liep waarschijnlijk door onze vallei, aangezien er zowel Scythische, Slavische als Germaanse vondsten zijn gedaan, kunnen we aannemen dat deze route langere tijd in gebruik is geweest. Na de val van het Romeinse rijk wisselden de volkeren elkaar af: Attila de Hun stichtte hier zijn rijk maar werd verslagen door Germaanse stammen en Aziatische Avaren woonden hier een eeuw voordat ze werden verdreven door de Franken van Karel de Grote.

Middeleeuwen

In de 9e eeuw vestigden de Magyaren, een alliantie van stammen die oorspronkelijk uit de Oeral kwamen, zich in het Karpaten bekken, waar ze zich mengden met Slavische volken. In 2021 is een rijke Middeleeuwse begraafplaats van Slavische boeren/handelaren gevonden op de heuveltop bij de ingang van de vallei.  Het is niet zeker hoe lang deze nederzetting heeft bestaan, maar het zou goed kunnen dat de Mongolen de nederzetting hebben vernietigd. In de 12e eeuw vielen de Mongolen Hongarije binnen. Er zijn platte stenen gevonden op de heuveltop die er kunnen wijzen dat er ooit yurts op de heuvel hebben gestaan.  In de eeuwen hierna werden zeer veel burchten gebouwd. Binnen 8 km omtrek stonden ooit vier burchten, waarvan alleen de burcht van Hollokö nog redelijk overeind staat. De burcht van Samson, vier kilometer verderop, is in de 15e eeuw al vernietigd door Tsjechische Hussieten. Enkele muren staan nog steeds overeind.

Vroeg Moderne Tijd

Aan een betrekkelijk welvarende periode kwam in de 17e eeuw een eind met de inval van de Turken. Een groot deel van de bevolking werd gedood of als slaven meegevoerd naar het zuiden. Het land werd stelselmatig leeggeroofd en vernietigd. De streek rond Bedepuszta vormde het meest noordelijk deel van het Ottomaanse Rijk, maar bleef anderhalve eeuw lang een betwist gebied. Nadat de Turken verslagen waren, bleek het gebied grotendeels verlaten en werd het toneel van de Hongaarse opstand tegen de Habsburgers, de nieuwe bezetters.  Na het neerslaan van de opstand keerde langzaam de vrede weer, Bedepuszta was ondertussen een beboste vallei zonder bewoning, maar eind 18e eeuw vestigden zich wederom boeren in de vallei. Het dorp bestond toen uit twee grote boerderijen en een enorme schuur. De fundament van één van deze huizen staat nog steeds.

Moderne Tijd

In de 19e eeuw ontstonden in iedere vallei kleine dorpjes: Bedepuszta, Borokás, Cserbérc, Zsúnyalmás en Almás. Bedepuszta had waarschijnlijk ook voor de Turkse tijd al bestaan want de toevoeging poesta/puszta wil zoveel zeggen als ‘desolatie’ of ‘verwoesting’. De boeren hadden een hard leven. De harde klei werd met eenvoudige middelen bewerkt, mensen werkten zes dagen per week van zonsopkomst tot zonsondergang en op zondag trokken de boeren naar de kerk in Nagybárkány, het uitgesleten pad in het bos herinnert hier nog aan. Het huidige hostel is gebouwd aan het eind van de 19e eeuw door een Hongaar die in Canada een startkapitaal had verdiend. Tot 1920 lag Bedepuszta midden in Hongarije, maar na het Verdrag van Trianon, waarbij het land 2/3 van zijn grondgebied verloor, kwam het dichtbij de Tsjechoslowaakse grens te liggen.  In deze jaren kwamen meer Hongaarse families naar Bedepuszta. In het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog vond een slag plaats tussen terugtrekkende Duitsers en het Rode Leger. Nog steeds gaat het verhaal dat de Russen ergens  in de vallei van Bedepuszta een tank hebben begraven bij hun terugtocht. Bij de kreek is ook een grafsteen te vinden voor de gevallen Russische officieren. Na de oorlog kwam Hongarije onder de juk van het communisme. Bedepuszta en de dorpjes eromheen breidden langzaam uit en bereikte een hoogtepunt in de jaren zeventig. Het dorp was toen nog niet met een verharde weg met de buitenwereld verbonden, wel was er veel verkeer met de andere dorpen in de omliggende valleien. De kinderen uit de wijde omgeving gingen in Bedepuszta naar school. In de jaren tachtig raakten de dorpen in verval. Tegenwoordig zijn alle dorpen behalve Bedepuszta verdwenen. In Borokás staat nog één huis overeind, elders zijn tal van ruïnes te vinden. Het leem is grotendeels weggespoeld, maar de schoorstenen staan vaak nog gedeeltelijk overeind.